Priroda se igra sa Velikom plažom - Nanosi pijeska zatvaraju ušće Port Milene

Dok na istočnoj strani ulcinjske obale godinama erozija nagriza pjeskovitu obalu, na zapadnoj strani na početku Velike plaže uz sami Rt Đerane ovih dana nanosi pijeska prijete da potpuno zatvore kanal Port Milena.

To je posebno vidljivo na plaži hotelskog kompleksa Otrant koja se jednim dijelom graniči sa kanalom, koji je sada sužen na nekoliko metara i čini se veoma plitak.

Prema riječima izvršnog direktora NVO Zeleni korak Dželjala Hodzića ova pojava se ne dešava prvi put, a posledica je morskih struja, vjetrova i talasa.

- Dešavalo se to i ranije, sjećaju se stariji Ulcinjani. Čak i ukoliko dođe do potpunog zatvaranja to se može riješiti bagerima koji bi proširili i produbili ušće. Uostalom tu je planiran projekat izgradnje ribarske luke - kaže Hodzić.

Inače, kanal je 1885. godine izgrađen, po projektu ruskog inženjera Vladimira Ivanoviča Varmana, a po zahtjevu princa Nikole Petrovića koji je, nakon jedne posjete Ulcinju, odlučio da isuši Zoganjsko jezero, kako bi se čitava oblast odnosno stanovništvo zaštitilo od malarije.

Međutim, zbog razlike u nadmorskoj visini morska voda ispunila je kanal i jezero, čime se neplanirano postigao veći efekat od očekivanog, s obzirom da su vode ubrzo postale slane, zbog čega su komarci izgubili stanište. U znak zahvalnosti zbog iskorjenjivanja malarije, od koje je umirao veliki broj djece, Ulcinjani su kanal nazvali po kraljici Mileni.

Kanal je vremenom postao veliko riblje mrestilište, a ribari su uz pomoć jedinstvenih naprava nazvanih kalimera počeli ulov, velikog broja ribljih vrsta. No, poslednjih decenija kanal je postao najveći ekološki problem opštine zbog velikog broja fekalnih ispusta koji ga konstatno zagađuju.

Opština Ulcinj je početkom 2013. godine izradila ocjene i klasifikacije mulja, otpada i oznaka kvaliteta vode kao prvi korak za izradu projekta čišćenja kanala. Implementacija tog projekta predstavlja preduslov za buduću, kompleksnu, ekološku rehabilitaciju koja podrazumijeva: odstranjivanje sedimenta i mulja iz kanala; izgradnju kanalizacionih postrojenja za tretman komunalnih i industrijskih otpadnih voda; prostorna organizacija područja oko Port Milene i prilagođavanje terena za turističke i sportske aktivnosti, kao i izgradnja kanala između Port Milene i rijeke Bojane.

Projekat povezivanja rijeke Bojane sa kanalom Port Milena još 2000. godine, na molbu JP Morsko dobro i lokalne samouprave izradio je građevinski inžinjer iz Ulcinja pokojni Lazar Ban.

Do realizacije tog projekta vrijednog oko milion eura u kome je lokalna uprava, osim Morskog dobra, za partnera imala i Direkciju javnih radova, nije došlo, jer Opština nije uspjela da obezbijedi zemljište, kojim je trebalo da prođe trasa veznog kanala.

Osnovna ideja izgradnje kanala Bojana - Port Milena bila je da se njihovim spajanjem dobije protok vode između 2,5 i 15 kubika u sekundi. Time bi se stvorila izmjena stalne vode i kanalom bi dnevno proticalo 750.000 metara kubnih. To je upravo količina koju sada ima zajezerena voda u Port Mileni i okolnim kanalima.

S obzirom da se to odnosi na srednji proticaj, u toku nižeg vodostaja, na primjer tokom ljeta, voda bi se mijenjala svaka dva dana. Takođe, voda iz Bojane bi na ušću kanala u more, kod Rta Đerane, sama sebi otvorala put tako da se ne bi dešavalo da se kanal usled plime ili juga začepi. To znači da bi se u kanalu uvjek nalazila svježa voda iz Bojane i samim tim bi se vratio život u taj akvatorij. Imali bi opet bogato lovište i, prije svega, veliku prirodnu atrakciju.