Proizvodnja mlijeka najvažnija grana stočarstva Novog Grada - U poljoprivredi veliki potencijal i osnovni izvor prihoda za polovinu stanovništva

Poljoprivreda je još jedan potencijal čije bi iskorištavanje moglo uticati na ekonomsku sliku opštine Novi Grad. Imajući u vidu raspoložive resurse i tradiciju, najveći razvojni potencijal je u povrtarskoj i voćarskoj proizvodnji te stočarskoj, odnosno, govedarskoj, ovčarskoj i pčelarskoj proizvodnji.

Na području Novog Grada poljoprivredna proizvodnja je veoma važna grana privrede, jer stanovnicima ruralnih područja, gdje, inače, živi polovina stanovništva ove opštine, obezbjeđuje osnovni izvor prihoda.

Proizvodnja mlijeka je najznačajnija grana stočarstva na području ove opštine, kaže Olivera Popović, šef Odsjeka za poljoprivredu u opštini Novi Grad, jer ima najveći udio u prihodima polјoprivrednih gazdinstava.

- Ona se razvija prije svega zahvalјujući postojanju otkuplјivača i podsticajnim mjerama. То је oblast sa najvećim stepenom ulaganja koja na većem broju gazdinstava predstavlja jednu potpuno tržišnu orijentisanu proizvodnju. Sa područja opštine Novi Grad u 2021. godini otkuplјeno je 4.789.671 litara sirovog mlijeka od 116 kooperanata sa 56 aktivnih otkupnih stanica – navodi Popović.

Prema podacima Republičke uprave za geodetsko-imovinsko pravne poslove Republike Srpske, od ukupnovo raspoložive površine zemljišta 46.956 ha na području ove opštine, 20.796 ha je obradivo. Uzgajaju se žitarice (kukuruz, pšenica, ječam), povrće (pasulj, krastavac-kornišon, kupus, paprika, paradajz, lubenica i dinja) i voće (jabuka, kruška, lješnjak i orah).

Ratarska proizvodnja je zastuplјena na oko 9.500 ha i u najvećoj mjeri je, zbog usitnjenosti parcela, namijenjena za potrebe stočarske proizvodnje, a samo manjim dijelom za tržište.

- Poljoprivrednu proizvodnju na području naše opštine karakterišu mali posjedi sa prosječnom veličinom od oko 5 hektara i malim broje članova gazdinstva te je i sama proizvodnja usitnjena. S obzirom na prirodne resurse kojima raspolaže područje opštine Novi Grad proizvođači se orijentišu ka proizvodnji domaćih proizvoda tipičnih za naše područje - rakije, proizvode od mesa, pekmeze, sireve i slično. Najveći dio tih proizvoda se prodaje na kućnom pragu, dok se jedan dio poljoprivrednih proizvoda plasira kroz turizam, odnosno, kroz gastro ponudu karakterističnu za naše krajeve – kaže Popović.

Naglašava da poljoprivreda ima ogroman razvojni potencijal i predstavlja važnu kariku ekonomskog prosperiteta ovog područja.

Novi Grad je poznat kao pčelarski kraj, po proizvodnji meda i pčelarske opreme. Prema riječima naše saogovornice, prirodni uslovi, raznolikost biljnog svijeta te umjerna kontinentalna klima pogoduju pčelarskoj proizvodnji koje je veoma važna grana poljoprivrede.

- Na području naše opštine, prema evidenciji pčelara i pčelinjaka, pčelarstvom se bave 73 pčelara sa ukupno 3.675 košnica organizovanih u Društvo pčelara Novi Grad. Glavna paša je bagremova, a zatim livadska. Procjenjuje sa da prosječna godišnja proizvodnja meda na području opštine iznosi oko 60 tona i plasira se na domaćem tržištu.

Popović kaže da se opština Novi Grad može smatrati centrom izrade i plasmana pčelarske opreme sjeverozapada Bosne i Hercegovine. Ovdje djeluje deset firmi koje se bave proizvodnjom pčelarske opreme, košnica svih tipova, satnih osnova, odijela za pčelare, te ostale specifične opreme.

- Većina firmi je izvozno orijentisana pa ovi proizvodi završe na tržištima susjednih zemalјa ali i EU. Na području naše opštine već dvanaest godina se održava manifestacija "Dani pčelarstva, voćarstva i našeg sela" sa ciljem promocije domaćih poljoprivrednih proizvoda, a u okviru manifestacije odžavaju se i predavanja za pčelare – ističe naša sagovornica.

U Registar poljoprivrednih gazdinstava je, prema podacima Agencije za posredničke, informatičke i finasijske usluge, upisano 761 poljoprivredno gazdinstvo sa 1.649 hektara obradivog zemljišta.

Kada su u pitanju registrovana poljoprivredna gazdinstva, prodaja proizvoda kao što su sirevi, voće, povrće u plastenicima i na otvorenom, odvija se na lokalnoj pijaci i na "kućnom pragu", a najveći dio se plasira na pijacama u okruženju, u Bosansku Krupu, Bihać i Prijedor.

Rasadnik starih i otpornih sorti voća Ninić je porodična agrobiznis inicijativa domaćinstva Ninić iz sela Vitasovci. Osnovna djelatnost rasadnika je proizvodnja sadnica starih sorti voća, sa akcentom na jabuku i krušku.

- Rasadnik postoji od 2015. godine sa osnovnim ciljem pronalaska i očuvanja starih sorti voća, kroz nihovo umnožavanje i revitalizaciju na cjelokupnom području Bosne i Hercegovine. Domaćinstvo Ninić je do sada očuvalo desetine sorti jabuke i kruške. Godišnja proizvodnja je između 2.000 do 2.500 sadnica, a prodaja se odvija na tržištu BiH – priča Popović.

Proizvodnjom rasada povrća i cvijeća u Novom Gradu bavi se Rasadnik Čulić na površini od 1.000 m², a rasad se plasira na području ove regije i Unsko-sanskog kantona.

Proizvodnju i otkup organizuju tri poslovna subjekta koja svoje proizvode plasiraju i van granica opštine, a to su Poljoprivredna zadruga Agrojapra iz Donjih Agića, PZ Agronova iz Blagaj Rijeke i Carl Kuehne iz Kozarske Dubice.

Razvoj polјoprivrede uslovlјen je velikim brojem faktora i suočen je sa mnogim problemima, a jedan od njih je i usitnjenost ponude, navodi Popović. U takvim uslovima kod malog obima ponude neujednačenog kvaliteta proizvoda, većina malih proizvođača, odnosno, primarnog sektora je isklјučen iz polјoprivredno–prehrambenog lanca.

- Zato osnovni pravci podrške polјoprivrednom sektoru treba da budu kroz uspostavlјanje dugoročnih i bolјe uređenih odnosa između polјoprivrednih proizvođača i prerađivača, ali i dobro uređenog institucionalnog sistema čime se stvaraju pretpostavke za značajan razvojni iskorak.

Osim toga, polјoprivredni sektor je veoma snažno pogođen klimatskim promjenama i ekstremima poput suša i poplava. Kako se uslovi proizvodnje intenzivno mijenjaju polјoprivredni sektor mora pripremiti tehničko-tehnološki i institucionalni odgovor na ove probleme, ističe Popović.

- Takođe, veliki problem je prilagođavanje tržištu koje zahtijeva kvalitet, konstantnost i kvantitet. Zato je potrebno velike napore ulagati u povećanje obima proizvodnje, intenzivniju specijalizaciju, stavlјanje u funkciju neiskorištenih resursa, izgradnju modernog sistema za osiguranje kvaliteta i sigurnosti proizvoda te uvođenje sistema strogih standarda i propisa za proizvodnju hrane. Kako bi polјoprivreda kao grana sa velikim razvojnim potencijalom mogla da iskoristi brojne mogućnosti i dalјe je neohodno jačanje institucija, podizanje nivoa efikasnosti rada svih subjekata, višegodišnje planiranje i stvaranje stabilnog okruženja – kaže naša sagovornica.

Razvojni projekti

Program podrške poljoprivrednoj proizvodnji i razvoju ruralnih područja definisan je dokumentom Strategija razvoja opštine Novi Grad 2017-2026. godine u kojem su sadržane sljedeće mjere i projekti:

- Manifestacija "Dani pčelarstva, voćarstva i našeg sela" Novi Grad,
- Poboljšanje kvaliteta poljoprivrednog zemljišta,
- Podrška biljnoj proizvodnji putem direktnog plaćanja,
- Podrška u pronalaženju tržišta poljoprivredno-prehrambenih proizvoda,
- Podrška stočarskoj proizvodnji,
- Otpornost i konkurentnost poljoprivredne proizvodnje kroz Izgradnju sistema za navodnjavanje,
- Podrška prehrambenom sekoru i
- Unapređenje zadružnog sektora.

Svrha navedenog programa je poboljšanje ukupne efikasnosti agrara, ostvarenje dobiti poljoprivrednih proizvođača, podrška zapošljavanju stanovnika u ruralnim područjima i podrška tradicionalnoj poljoprivredi, poručuju iz Opštinske uprave.

Podrška poljoprivrednicima

Proizvođači sa područja opštine Novi Grad koriste podsticaje Ministarstva polјoprivrede RS" a kako je poljoprivredna proizvodnja strateška privredna grana u RS, samim tim njen razvoj u najvećoj mjeri zavisi od sredstava resornog ministarstva.

Najveći iznos sredstava se odnosi na premije za mlijeko, regresirano dizel gorivo, podsticaji za strna žita, uzgoj priplodnih junica i ovaca, mjere za zaštitu zdravlјa životinja, podrška zadružnom sektoru te za ruralni razvoj.

- U okviru Planom predviđenih sredstava za podsticanje razvoja polјoprivrede i sela, korisnicima podsticajnih sredstava sa područja opštine Novi Grad u budžetskoj 2021. godini odobreno je 1.546.698 KM za 637 korisnika – navode u Opštinskoj upravi.

Osim podrške resornog ministarstva i Opština Novi Grad izdvaja podsticaje svojim poljoprivrednicima. Planirana sredstva u Budžetu Opštine za 2022. iznose 170.000 KM.

Na području opštine Novi Grad instalirano je devet automatskih protivgradnih stanica prvog reda koje su sastavni dio mreže jedinstvenog sistema protivgradne zaštite Republike Srpske. Opština izdvaja iz Budžeta 27.000 KM godišnje za troškove održavanja ovog sistema, a projekat je finansirala Vlada RS.

- Odsjek za polјoprivredu redovno provodi obuke polјoprivrednih proizvođača, jer savremena robna proizvodnja zahtijeva stručno obrazovanje polјoprivrednika kako bi bili osposoblјeni da usvajaju nova znanja i nove tehnologije proizvodnje. Oraganizuju se predavanja o aktuelnim temama u polјoprivrednoj proizvodnji – poručuju iz ovog Odsjeka.