Vojin Mitrović, ministar privrede i preduzetništva RS - Podsticaji privredi moraju biti veći kako bi rasle plate

Podsticaji privredi moraju biti veći ako im želimo pomoći, da bi bilo novih investicija, veće produktivnosti, a posebno rasta plata, rekao je u intervjuu za Nezavisne novine Vojin Mitrović, ministar privrede i preduzetništva Republike Srpske.

- Po mom mišljenju, a što je i stav Ministarstva privrede i preduzetništva, priliv novca u budžet za podršku privredi mora biti veći, te bi podsticaji u 2023. trebalo da iznose od 150 do 200 miliona KM, a u narednim godinama bismo pratili i korigovali visinu podsticaja - kazao je Mitrović.

- Ministarstvo je svoje aktivnosti usmjerilo na unapređenje postupka dodjele podsticaja za direktna ulaganja i podsticaja za povećanje plata radnika s ciljem poboljšanja konkurentnosti i produktivnosti privrede Srpske. Radi efikasnije podrške realizaciji investicionih projekata, Ministarstvo je radilo na izmjenama i dopunama postojećih uredbi - Uredbe o postupku dodjele podsticaja za direktna ulaganja, Uredbe o postupku dodjele podsticaja za mala i srednja preduzeća i Uredbe o postupku dodjele podsticaja za direktna ulaganja od posebnog značaja. Naime, u prethodnom periodu sredstva podsticaja su dodjeljivana po postojećim uredbama, a tokom provođenja postupaka primijećena su određena ograničenja, odnosno uočen je prostor u kom se može djelovati u cilju pojednostavljenja postupka dodjele podsticaja, većeg obuhvata subjekata itd.

- Od početka primjene Zakona o podsticajima u privredi Republike Srpske 2019. do danas podržana je realizacija 540 investicionih projekata privrednih subjekata iz prerađivačke industrije, čija je ukupna vrijednost iznosila oko 170 mil KM. Navedenu vrijednost investicija za nabavku opreme i tehnologije u prerađivačkoj industriji podržali smo podsticajima od 23,8 mil KM. Navedena mjera sufinansiranja projekata nastavlja se i u 2023. godini, a za istu su budžetom planirana sredstva od 14,6 mil KM. Ukoliko želimo da pomognemo privredi koja će dovesti do novih investicija, povećanja produktivnosti i rasta plata, onda se podsticaji moraju uvećati. Po mom mišljenju, a što je i stav Ministarstva, priliv novca u budžet za podršku privredi mora biti veći, te bi podsticaji u 2023. trebalo da iznose od 150 do 200 miliona KM, a u narednim godinama bismo pratili i korigovali visinu podsticaja.

- Za 2023. za ove namjene planirana su budžetska sredstva u iznosu od 15,56 mil KM. U toku je obrada zahtjeva i odobravanje sredstava podsticaja za jul-decembar 2022. Krajnji rok za podnošenje zahtjeva je bio 1. mart 2023. godine, a za podsticaje je aplicirao 901 privredni subjekt za 32.468 radnika. Do sada je obrađeno 820 zahtjeva i odobreni su podsticaji od 7.729.661 KM za 770 privrednih subjekata koji su povećali plate za 27.566 radnika u odnosu na period početne plate, odnosno decembar 2021. i povećali prosječnu platu u prosjeku za 18,73%. Na kraju 2023. znaćemo koliko će radnika biti obuhvaćeno ovom mjerom. U 2022. isplaćeno je 23,8 mil KM po osnovu podsticaja za povećanje plata radnika.

- Srpska je kao mala regija pozicionirana na 7. mjestu od 10 u kategoriji za strategiju privlačenja stranih ulaganja. Razlozi za to su brojni, prije svega zbog povoljne poslovne klime i geografskog položaja, odnosno blizine granice s EU. Kada je riječ o troškovima poslovanja, oni su daleko manji nego na Zapadu. Osim stimulativne poreske politike, Srpska ima konkurentnu cijenu električne energije koja je među najpovoljnijim u regionu. Kao regije pogodne za strana ulaganja su i gradovi Laktaši i Trebinje. Investitori iz Italije, Austrije, Slovenije, Njemačke nastoje da ulažu u Srpsku zbog blizine matičnih zemalja, a tokom epidemije virusa korona, usljed problema sa transportom, željeli su da svoje pogone sa Dalekog istoka prebace što bliže. Imamo dosta zainteresovanih firmi za ulaganja, dvije su u Laktašima - Male i Iskra-tel, koje su počele graditi objekte u Aleksandrovcu, odnosno Laktašima. Jedna njemačka firma zainteresovana je za ulaganja u Prnjavor, a stranim investitorima su zanimljivi i Gradiška, Banjaluka i Trebinje.

- Među ključnim industrijama u Srpskoj izdvajaju se metalna, elektro, drvna industrija, kao i sektor tekstila, kože i obuće, a tu su i ostali sektori industrije sa velikim potencijalom poput prehrambene industrije, IT sektora, obnovljive energije i turizma. Kako bi ostala konkurentna, naša industrija mora postići viši stepen prerade kroz unapređenje i modernizaciju proizvodnih procesa, kao i inovacije i razvoj sopstvenog proizvoda. Sve resurse i postojeće potencijale treba maksimalno da iskoristimo kako bismo privukli strane ulagače koji su spremni uložiti višemilionske iznose i zaposliti stotine radnika.

- Prema podacima Centralne banke BiH, ukupna strana ulaganja u RS su do kraja 2021. iznosila 5.596,4 miliona KM. U ukupnim stranim ulaganjima do 31. decembra 2021. najviše investicija je bilo iz Srbije, Italije, Velike Britanije, Austrije, Rusije, Slovenije. Prema podacima APIF-a u 2022. osnovano je 306 novih privrednih društava sa stranim ulogom, što je više u odnosu na 2021. godinu, kada je osnovano 225 privrednih društava. U top 10 zemalja stranih osnivača tokom 2022. godine su Srbija, Slovenija, Austrija, Hrvatska, Rusija, Njemačka, Turska, Italija, Kina i Mađarska.

- Jedan od zajedničkih prioriteta Vlade i predstavnika poslovne zajednice jeste da školujemo kadrove koji će odgovoriti potrebama tržišta rada, odnosno da se kroz obrazovni proces stimulišu određena zanimanja za kojima vlada potražnja i koji će biti u stanju da odgovore na zahtjeve investitora i potrebu za dodatnom radnom snagom. Činjenica je da trenutno postoji nedostatak radnika u pojedinim sektorima, kao i manjak zainteresovanih mladih za određena zanimanja u oblastima zanata, a koja su jako tražena, pa su poslodavci primorani da uvoze radnu snagu iz inostranstva. Ipak, treba biti realan i imati u vidu da su ti trendovi prisutni ne samo kod nas, nego i u većini zemalja u bližem i daljem okruženju i mi te procese ne možemo zaustaviti, ali ih možemo ublažiti. Takođe, veoma je važno da uz sve mjere koje provodimo u smislu podsticaja realnom sektoru za investicije i ulaganja u nove tehnologije zadržimo postojeće radnike kroz povećavanje podsticaja.