Prvo uklanjanje pregrada iz rijeka u regionu - Vezišnica ponovno slobodna

Jedna od najvažnijih i ribom najbogatijih pritoka rijeke Ćehotine, Vezišnica, danas je samo sjenka onoga što je nekada bila. Industrijsko zagađenje, nepročišćene komunalne vode i ilegalne barijere uticale su negativno na nekada bogati biljni i životinjski svijet. Međutim, prvi koraci ka vraćanju života u Vezišnicu napravljeni su uklanjanjem tri nefunkcionalne, ilegalne brane. Ovaj događaj je s tim važniji ako znamo da je ovo prvo takvo uklanjanje pregrada u regionu, saopšteno je iz nevladine organizacija WWF Adria.

- Pozdravljamo inicijativu uklanjanja zastarjelih, nepoželjnih i nefunkcionalnih barijera iz rijeka, zbog čega smo se rado pridružili pozivu koji su uputile nevladine organizacije. Na taj način Opšina Pljevlja i šira zajednica direktno doprinose ostvarivanju ekoloških ciljeva, kako nacionalnih tako i međunarodnih, a posebno u kontekstu unapređenja ekološkog statusa rijeka - istakao je Mervan Avdović, potpredsjednik Opštine Pljevlja.

I dok su u Sjevernoj Americi prije nekoliko decenija prepoznali važnost uklanjanja starih i nefunkcionalnih pregrada, u Evropi je taj trend započeo prije desetak godina. Iz godine u godinu uklanja se sve više pregrada, a posebno od kad je u Strategiji EU za biološki diverzitet kao cilj prepoznata potreba vraćanja 25.000 km rijeka u prirodno stanje do 2030. godine. Osim toga, ovakvi projekti direktno podržavaju i mjere za poboljšanjem ekološkog statusa koje su propisane Okvirnom direktivom o vodama, na šta se obavezala i Crna Gora.

- Opština Pljevlja prepoznala je priliku za uklanjanjem tri brane na Vezišnici i priključila se pozivu koji je WWF Adria uputila opštinama i javnim ustanovama u Crnoj Gori i Hrvatskoj. S obzirom na to da uklanjanjem ovih brana Vezišnica ponovo postaje rijeka slobodnog toka, posebno nam je drago da je upravo ona lokacija prvog uklanjanja pregrada u regionu. Slične uspjehe želimo da ponovimo u Hrvatskoj i Sloveniji, ali želimo i da nastavimo sa dobrom saradnjom u Crnoj Gori, gdje je Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma izrazilo želju za zajedničkim radom na ovoj temi - izjavila je Branka Španiček, koordinatorka inicijative za uklanjanje barijera u WWF Adria.

Uklanjanjem pregrada iz rijeka u njima se ponovo uspostavlja prirodna dinamika protoka vode, omogućava se kretanje ribama i drugim vrstama koje žive u rijekama uzvodno i nizvodno, i u značajnoj mjeri se smanjuje opasnost od poplava, kao i procesi koji mogu da dovedu do snižavanja nivoa podzemnih voda, korišćenih kao izvori pitke vode. Rijeke prirodno vrše mnoge funkcije od kojih naše zajednice i mi sami imamo koristi - od osiguravanja pitke vode i hrane, do regulacije posledica klimatskih promjena, i smanjivanja opasnosti od suša i poplava. Zbog toga su inicijative poput ove koja je danas započela u opštini Pljevlja od izrazite važnosti, kako za prirodu tako i cjelokupno društvo.

Bez saradnje opštine Pljevlja i nadležnog ministarstva, i uz podršku Sportsko-ribolovnog kluba Lipljen-Pljevlja ovo ne bi bilo moguće. U projektima zaštite prirode presudno je da svi donosioci odluka, kao i lokalna zajednica, budu saglasni i podržavaju ih, i da se poštuju svi standardi struke i propisi koje država nalaže.

Tamara Brajović, generalna direktorka Direktorata za prirodu u Ministarstvu ekologije, prostornog planiranja i urbanizma, naglasila je kako je ovo samo početak saradnje na identifikaciji lokacija i broja nefunkcionalnih pregrada, čime će se osloboditi desetine kilometara vodotokova i omogućiti obnova biološke raznovrsnosti rijeka.

- Ova inicijativa nije samo namjera Ministarstva da postigne evropske standarde i realizuje obaveze prema Evropskoj uniji, već je i želja da se crnogorskoj javnosti pojasni značaj ovih aktivnosti. Važno je pojasniti našim građanima i podići svijest o važnosti biološke raznovrsnosti, odnosno o posljedicama koje nastaju kada se prirodne vrijednosti nemarnim i nestručnim pristupom podrede pojedinačnim i lokalnim interesima, uz nesagledive posljedice na štetu opšteg interesa - napomenula je Brajović.

Iz WWF Adrije se nadaju kako će se u narednom periodu i druge opšine u Crnoj Gori javiti na poziv koji im je upućen ranije ove godine, kako bi se sistemski pristupilo uklanjanju stotina starih i nefuncionalnih barijera iz crnogorskih rijeka.

Poboljšanje ekološkog statusa reke Vezišnice dio je i rada WWF Adrije, Opštine Pljevlja, udruženja Da zaživi selo, Eko-tima i organizacije TNC (The Nature Conservancy) na zaštiti gornjeg toka reke Ćehotine, gde se trenutno sprovode istraživanja kao preduslov buduće zaštite ovog područja. Sve ovo prilike su za dugoročan i održiv razvoj cijelog pljevaljskog kraja, u svijetlu zelene i pravedne tranzicije.