Agencija za civilno vazduhoplovstvo u plusu - Avijacija još trpi posljedice pandemije

Agencija za civilno vazduhoplovstvo Crne Gore (ACV) u prošloj je godini ostvarila ukupne prihode u iznosu od 3.705.521 EUR, rashode od 3.539.482 EUR, pa je 2021. godinu okončala sa ostatkom dobiti u iznosu od 166.039 EUR.

Navodi se to u Izvještaju o radu sa finansijskim izvještajem ACV-a za 2021, a koji je na posljednjoj sjednici usvojila Vlada.

ACV, koji je vrhovna vazduhoplovna regulatorna i kontrolna institucija u Crnoj Gori, tako je lani izašao iz zone gubitaka a koje je imao u 2020. zbog tadašnjeg drastičnog pada obima avio-saobraćaja i njegovog višemjesečnog potpunog prekida, uzrokovanog pandemijom koronavirusa. Tu godinu ACV je okončao sa gubitkom od preko 816.000 eura, ali je zahvaljujući neraspoređenoj dobiti iz ranijeg perioda i pozajmici uzetoj od Eurocontrola, ACV zadržao finansijsku likvidnost i sposobnost da u potpunosti obavlja svoju izuzetno bitnu ulogu u sistemu regulacije i kontrole sigurnosti i bezbjednosti vazdušnog saobraćaja u državi.

Podaci iz poslovanja ACV u 2021. pokazuju značajan opravak civilnog aviosaobraćaja u Crnoj Gori nakon katastrofalne 2020. Tako je lani ACV skoro tri četvrtine svog ukupnog prihoda ostvario od, tzv. rutnih naknada koje direktno zavise od broja aviona koji godišnje lete kroz vazdušni prostor nekadašnje, tzv. naplatne zone Beograd (Srbija, Crna Gora i Kosovo). Od rutne naknade je ACV lani prohodovao ukupno 2.734.948 EUR, dok je još 205.384 EUR prihodovano od tzv. terminalne naknade koju plaćaju operateri vazduhoplova što polijeću i slijeću na aerodrome Tivat i Podgorica. Prihodi ACV-a od putničkih naknada u 2021. iznosili su 637.008 EUR, od robnih naknada 2.594 EUR, a od naknada za izdavanje dozvola, licenci i uvjerenja pilotima, ACV je lani zaradio 56.260 EUR.

Što se rashoda tiče, najveći udio sa 60% imaju bruto troškovi ukupno 54 zaposlenih u ACV-u, a koji su iznosili ukupno 2.127.459 EUR.

ACV je 2021. odlukom Vlade dobio novi Savjet na čijem je čelu funkcioner Demokrata Dženan Kolić, dok je na mjestu izvršnog direktora Dragana Đurovića (DPS) od septembra prošle godine zamijenio kadar SNP-a Zoran Maksimović.

Iz izvještaja o realizovnim aktivnostima ACV-a vidi se da su se i u 2021. godini u crnogorskom vazduhoplovstvu osjećale posljedice velike ekonomske krize koja je u komercijalnoj avijaciji izbila godinu ranije, uzrokovane pandemijom koronovarisa. Naime, lani su prestala da funkcionišu dva registrovana avio-prevoznika, pa je ACV tokom 2021. ukinuo operativnu licencu (AOC sertifikat) tada već prizemljenom bivšem crnogorskom nacionalnom avioprevozniku Montenegro Airlines, a "privremeno" je ukinuta i operativna licenca avio-kompaniji Airways Scenic&Charteriz Podgorice, iza koje stoji australijski biznismen libanskog porijekla Romi Havat. Istovremeno, ACV je lani izdao jedan novi AOC sertifikat i to novom crnogorskom nacionalnom avio-prevozniku ToMontenegro iz Podgorice.

Upravo je početak komercijalnih operacija novog crnogorskog nacionalnog avio-prevoznika, koji leti pod brendom Air Montenegro, bio najznačajniji prošlogodišnji zadatak Sektora za sigurnost vazdušnog saobraćaja ACV-a u dijelu izdavanja AOC sertifikata, operativne licence i odobrenja organizaciji za obezbjeđenje kontinuirane plovidbenosti i organizacije za održavanje vazduhoplova novom nacionalnom avioprevozniku, a što je sve završeno u vrlo kratko vrijeme, iako je riječ o vrlo složenom procesu.

Lani je inače, opao i broj registrovanih vazduhoplova u nacionalnom registru koji vodi ACV, jer je u njega upisan samo jedan vazduhoplov, a brisano ih je čak šest, pa stoga trenutno u crnogorskom registru ima ukupno samo 29 aviona i helikoptera. Zanimljivo je da je ACV od planiranih šest tzv. inspekcija plovidbenosti (detalnjih tehničkih provjera stanja vazduhoplova i njegove sposobnosti za sigurno letjenje) obavila njih četiri. Nije obavljena planirana inspekcija plovidbenosti aviona Vlade Crne Gore tipa "bombardier learjet 45" (40-MNE), jer u vrijeme planirano za inspekciju taj avion uopšte i nije bio u plovidbenom stanju zbog oštećenja koje je zadobio u incidentu krajem septembra prošle godine, kada mu je nakon slijetanja na aerodrom Podgorica, tokom rulanja prema hangaru, popustio stajni trap.

U izvještaju o radu ACV za 2021. upozorava se da je i dalje nezavršena sertifikacija aerodroma u Podgorici i Tivtu, a koja je započeta još 2015. i 2016. godine. Zakon o vazdušnom saobraćaju propisuje da međunarodni aerodromi, kakvi su Podgorica i Tivat, moraju posjedovati adekvatan sertifikat, ali naše dvije glavne vazdušne luke imaju brojna ograničenja i tehničke nedostatke zbog kojih ih Sektor za aerodrome ACV-a već godinama ne može sertifikovati.

Prema ranijim nezvaničnim informacijama, riječ je o ukupno preko 200 neusaglašenosti za čije potpuno otklanjanje treba uložiti između 80 i 100 mil EUR.

Oba aerodroma trenutno svoju djelatnost obavljaju na osnovu dozvole za korišćenje tih vazdušnih luka iz 2009. koju je njihovom operateru - kompaniji Aerodromi Crne Gore (ACG) izdala tadašnja Uprava za cvivilno vazduhoplovstvo u skladu sa tada važećim starim zakonom.

- U dosadašnjim postupcima operater oba aerodroma (ACG - prim.aut.) nije pokazao dovoljnu posvećenost i nastojanje da se predmetni postupci okončaju izdavanjem sertifikata, o čemu jasno svjedoči vrijeme proteklo od pokretanja postupka, kao i broj neotklonjenih neusaglašenosti koje su utvrđene na pregledima tokom 2017. i 2018. godine. Kada je u pitanju Aerodrom Podgorica, moguće je proces sertifikacije okončati tokom 2022. godine, a u slučaju Aerodroma Tivat sa sadašnjim pristupom, nije za očekivati da će se taj proces okončati u dogledno vrijeme - piše u Izvještraju o radu ACV za prošlu godinu, uz napomenu da je ACV u vezi sa ovakvim stanjem, "nezadovoljavajućom dinamikom procesa sertifikacije" i "ozbiljnosti negativnog uticaja koje ovaj proces ima kao i odsustva adekvatne reakcije operatera aerodroma" u više navrata dopisima upozoravala kako ACG, tako i resorno ministarstvo, odnosno Nacionalni odbor za upravljanje sigurnošću vazdušnog saobraćaja.

Zbog ovakvog stanja ACV je, kako se navodi, svjestan potrebe da je nužno da aerodromi i pored neposjedovanja sertifikata, ostanu otvoreni za saobraćaj, značajno pojačao inspekcijski i kontrolni nadzor nad vazdušnim lukama u Tivtu i Podgorici i ACG-u izrekao brojne novčane kazne zbog evidentiranih nepravilnosti i neusaglašenosti.

Iz ACV-a upozoravaju da pitanje nesertifikovanosti oba aerodroma "opterećuje poziciju Crne Gore na globalnom nivou jer postoje brojni nalazi konstatovani od ICAO-a (Međunarodna organizacija civilnog vazduhoplovstva), ali i na nivou pretpristupnih pregovora sa Evropskom unijom, jer se pitanje izdavanja sertifikata aerodromima naglašava u godišnjim izvještajima Evropske komisije".

- Treba naglasiti i potrebu skore implementacije evropskih propisa u oblasti aerodroma, pri čemu će biti potrebno izvršiti izdavanje ili konverziju sertifikata u skladu sa regulativom EU br.139/2014. Zahtjevi navedene regulative znatno su složeniji u odnosu na postojeći nacionalni regulatorni okvir koji je usklađen sa zahtjevima ICAO - naglašava se u izvještaju i upozorava da je zbog toga već dva puta odlagana implementacija evropskog regulatornog okvira na sertifikaciju naših aerodroma i da smo posljedni put to učinili navodeći 1. jun 2023. godine kao rok do kojeg ćemo konačno primijeniti pravila EU u ovoj oblasti.