NATO tenderi - Potencijalni benefiti za crnogorsku privredu, preduslovi i procedure

Treba više radiri na promociji Crne Gore kao partnera za NATO nabavke, kako ne bi izostali ekonomski benefiti članstva u ovoj alijansi, smatraju privrednici. Kako je već ranije ocijenjeno, Crna Gora još uvijek malo koristi mogućnosti NATO javnih nabavki. Zato je Privredna komora Crne Gore je, u saradnji sa Ministarstvom ekonomskog razvoja i turizma, Ministarstvom odbrane i Direkcijom za zaštitu tajnih podataka organizovala okrugli sto na temu "NATO nabavke - potencijalni benefiti za crnogorsku privredu; preduslovi, procedure i uključene institucije".

Kako je saopšteno, cilj je bio da se ukaže na mogućnosti koje nudi sistem NATO nabavki, te pojasne procedure i uslovi za učešće u istim.

Savjetnik predsjednice Privredne komore, Dragoljub Bulatović podsjetio je da je Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma donijelo Uputstvo o postupku provjere ispunjenosti uslova za učešće privrednih subjekata registrovanih u Crnoj Gori za učešće u nabavkama za potrebe sjeverno-atlantskog saveza.

Takođe, istakao je da je Privredna komora Crne Gore, u saradnji sa Ministarstvom ekonomskog razvoja i turizma, Ministarstvom odbrane, Ministarstvom vanjskih poslova i Direkcijom za zaštitu tajnih podataka, pripremila i štampala Priručnik za postupanje privrednih subjekata u proceduri ostvarivanja uslova za učešće u nabavkama za potrebe Sjeverno-atlantskog saveza (NATO tenderi).

– Imali smo izvjesnih izazova sa regulatornim okvirom. Prema njegovim riječima, uputstvo koje je MERT donio u martu, a potom i priručnik o NATO tenderima koji je objavila Privredna komora, te Pravilnik o vođenju evidencije u PKCG, značajno su rasteretili i ubrzali ovaj proces. Sada smo formalno-pravno potpuno spremni da svaki privredni subjekt koji prođe ovu proceduru, može biti ponuđač, odnosno ugovorna strana NATO dobavljača, a sve ostalo zavisi od naše sposobnosti da ispunimo polazne pretpostavke - istakao je Bulatović.

On je pozvao sve da što prije podnesu zahtjeve, kako bi svaka kompanija bila spremna u pogledu formalno-pravnih pretpostavki, istakavši da je nakon prošlog okruglog stola, 20 kompanija odmah podnijelo svoje zahtjeve.

Katarina Lazarević, načelnica Odjeljenja za zaštitu tajnih podataka u Direkciji za zaštitu tajnih podataka pojasnila je procedure za učestvovanje u NATO tenederima, te ulogu Direkcije u svakodnevnom pružanju pomoći u postupcima izdavanja dozvola.

- Svako ko odluči da učestvuje u NATO tenderima, mora imati dozvolu za pristup tajnim podacima - kazala je ona.

Lazarević je istakla da su tajni podaci oni čijim bi otkrivanjem nepozvanom licu nastupile ili mogle nastupiti štetne posljedice za bezbjednost i odbranu, vanjsku, monetarnu i ekonomsku politiku Crne Gore.

- Za najniži stepen tajnosti, dozvola nije potrebna, već samo potpisivanje izjave za čuvanje tajnih podataka, na način utvrđen Zakonom o tajnosti podataka - navela je ona, dodajući da od stepena tajnosti zavisi i način čuvanja i obrade dokumenata.

Olivera Bakrač, samostalna savjetnica za izdavanje dozvola za pristup tajnim podacima pravnim licima, NATO i EU sertifikate za pravna lica takođe iz Direkcije za zaštitu tajnih podataka govorila je o preduslovima koje privredni subjekt mora ispuniti kako bi učestvovao u postupku nabavki koje su označene oznakom stepena tainosti "povjerljivo", "tajno" i "strogo tajno" za potrebe Sjeverno-atlantskog saveza (NATO).

- To su prije svega, posjedovanje dozvole za pristup (domaćim) tajnim podacima za zakonskog zastupnika u pravnom licu i za fizička lica u tom pravnom licu, bezbjednosne dozvole (NATO sertifikata), dozvole za pristup (domaćim) tajnim podacima za pravno lice i bezbjednosne dozvole za pristup tajnim podacima za pravno lice (NATO sertifikat) - kazala je Bakrač.

U fokusu Dejana Stanića, dipl. ing. vojnog mašinstva u Direkciji za standardizaciju, kodifikaciju i kvalitet Ministarstva odbrane bili su registracija kompanija i dobijanje NATO oznaka za preduzeće i proizvod.

On je kazao da je NATO kodifikacioni sistem (NCS) standardni način identifikacije rezervnih djelova, komponenti i zaliha unutar NATO-a, kao i mnogih zemalja koje nisu članice NATO-a koje se pridružuju tom sistemu.

- Kompanije koje se bave proizvodnjom i kojima je dodijeljen entitetski (NCAGE) kod, mogu od Ministarstva zatražiti dodjelu jedinstvenog NATO skladišnog (NSN) broja za vlastite proizvode - istakao je Stanić.

Prema njegovim riječima, proizvodu sa dodijeljenim NSN brojem se naglašava njegova autentičnost i taj proizvod biva upisan (zajedno sa svim svojim opisnim karakteristikama) u NMCRL katalog (kao jedinstveni NATO registar proizvoda) što predstavlja osnov za snabdijevanje u NATO, jer samo kodifikovani proizvod na tom tržištu će biti tražen. Kompanije se mogu pojaviti u ulozi proizvođača ili dobavljača.

- Kodifikacija doprinosi predstavljanju Crne Gore u pozivnom svijetlu u kodifikacionoj zajednici i ukazuje da i crnogorske kompanije, odnosno njeni proizvodi mogu biti i konkuretni i traženi - poručio je Stanić.

On je istakao da je do sada u Crnoj Gori kodifikovan 281 proizvod, a dodijeljeno je i preko 500 NCAGE kodova.

Ranko Zeković, samostalni savjetnik u Ministarstvu ekonomskog razvoja i turizma dao je kratak osvrt na proces donošenja uputsva o učešću u nabavkama za potrebe NATO.

- Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma je na inicijativu Privredne komore Crne Gore prethodno uputstvo inoviralo i unaprijedilo, a nakon konsultacija sa drugim državnim organima - kazao je Zeković, dodajući da ono sada sadrži precizno definisane procedure.

Kako je naveo, Zahtjev za dobijanje Potvrde (Declaration of Eligibility) za učešće u nabavkama za potrebe Sjeverno-atlantskog saveza podnosi se na Obrascu koji je propisan Uputstvom o postupku provjere ispunjenosti uslova za učešće privrednih subjekata registrovanih u Crnoj Gori za učešće u nabavkama za potrebe Sjeverno-alantskog saveza.

- Radi izdavanja potvrde za učešće u NATO nabavkama, privredni subjekat treba da organu državne uprave nadležnom za poslove ekonomije, odnosno Ministarstvu, podnese zahtjev na obrascu koji je dat na internet stranici www. komora.me/nato-tenderi - rekao je Zeković.

Bojan Jovović, direktor Sektora za pravne i opšte poslove u PKCG, pojasnio je upis u evidencije Komore.

- Privredna komora je nedavno, shodno Uputstvu o postupku provjere ispunjenosti uslova za učešće privrednih subjekata registrovanih u Crnoj Gori za učešće u nabavkama za potrebe Sjeverno-atlantskog saveza, donijela Pravilnik o vođenju evidencije privrednih subjekata koji mogu da učestvuju u NATO tenderima - kazao je on.

Prema njegovim riječima, potvrda da je određeni privredni subjekat upisan u evidenciju kod Privredne komore predstavlja sastavni dio dokumentacije koja se predaje nadležnom ministarstvu, u cilju izdavanja potvrde za učešće u nabavkama za potrebe Sjeverno-atlantskog saveza.

On je na kraju pozvao sve privredne subjekte koji ispunjavaju propisane uslove da predaju zahtjeve za upis u evidenciju kod Privredne komore.

Privrednici su tokom okruglog stola zatražili određena pojašnjenja navedenih procedura i uslova učešća u NATO nabavkama. Takođe je istaknut problem što poslovne banke u Crnoj Gori ne obavljaju platni promet koji se odnosi na poslove namjenske industrije, zbog čega ove kompanije imaju velike izazove u realizaciji naplate potraživanja iz inostranstva.

Privrednici su ukazali na neophodnost promocije Crne Gore kao partnera za NATO nabavke, bez čega smatraju da će izostati ekonomski benefiti članstva u ovoj političkoj i odbrambenoj alijansi.