eKapija | Skrojeni baš po meri investitora - kako su Lapovo, Inđija i Sombor privukli najviše direktnih stranih investicija?

Danskakompanija "Grundfos", jedan od najvećih proizvođača industrijskih pumpi na svetu, najnoviji je biser u investitorskom đerdanu predsednika inđijske opštine Gorana Ješića. Danci su odlučili, kako kaže vest s početka ove nedelje, da u Srbiju, tačnije u svoje pogone u Inđiji, ulože 80 mil EUR. U prvoj fazi fabrika bi zapošljavala 500 radnika, a u drugoj još dve hiljade njih.

Dakle, iako još nisu doneti ključni zakoni koji bi lokalnoj samoupravi olakšali posao pri privlačenju stranih investicija, pojedine opštine pronašle su načine da ih privuku, bilo pojednostavljenjem administrativnih procedura, bilo dajući novčane podsticaje za svako novootvoreno radno mesto ili ustupajući investitorima zemljište besplatno. Za uzvrat, u tim opštinama već počinju da biraju investitore ili da misle o tome kako da obezbede dovoljno (kvalitetne i obrazovane) radne snage.

U već pomenutu Inđiju, u protekle dve godine slilo se 120 mil EUR investicija, ali se najveća, ona indijske kompanije "Embassy group", u izgradnju tehnološkog parka, ukupne vrednosti oko 430 mil EUR (2.500 zaposlenih), tek očekuje.

Premda je gradonačelnik Inđije Goran Ješić proteklih meseci govorio kako politička kriza koči investicije i da će, ukoliko Srbija "skrene s evropskog puta", doći do oseke investicija, čini se da je ta opština odavno prebolela dečje bolesti lokalnih samouprava. I sad - kao da je skrojena po meri investitora.

- Inđija možda nije najidealnija i najbolja destinacija u Srbiji,pa ni u Vojvodini, ali mi smo reformisali administraciju i obezbedili investitorima sve preduslove da dođu i ulože novac baš ovde, počev od besplatne registracije do besplatnog korišćenja prostora. Naši službenici, takođe, za investitore pribavljaju sve neophodne dozvole, celokupna administracija radi za njih. Neki investitor iz Nemačke ili Austrije može putem interneta da prati stanje svoje dokumentacije. Ne mora uopšte biti u Srbiji. Mi takođe apliciramokod države za podsticaje na koje imaju pravo investitori i, kao najvažnije od svega, treniramo buduću radnu snagu. I sve to besplatno. I tu smo bolji, odnosno konkurentniji od drugih opština u Srbiji- ističe Ješić.

Najbolja potvrda ovih reči jeste činjenica da se ove godine, po izboru dvomesečnika "Magazin FDI", koji izdaje "Fianancial Times", Inđija našla na 18. mestu na listi 25 najboljih evropskih destinacija za strana ulaganja. Inđija je ispred gradova kao što su Amsterdam, Varšava, Madrid, Frankfurt i Budimpešta.

Meta Germana

Ako je Inđija već čuvena i izvan granica naše zemlje, sa Lapovom, varošicom u centralnoj Srbiji, to sigurno nije slučaj; naprotiv.

- Već godinama unazad ne idem na godišnji odmor- prva je rečenica predsednika opštine Lapovo Dragana Zlatkovića u razgovoru za "Novac".

U opštini se priprema novi urbanistički plan, koji će se usvojiti na jesen, prevashodno zbog lokacija za investitore koji su namerili da ulažu u Lapovo. Prvi čovek opštine privukao je prve investitore preko Austrijske komore u Beogradu i nemačke ambasade.

- Uspostavio sam prepisku sa brojnim strancima, a držali smo i prezentacije preko kojih smo upoznali investitore sa prednostima mesta. Lapovo je središte Srbije, jer se nalazi na raskrsnici puteva prema Minhenu i Istanbulu i u neposrednoj je blizini koridora 10 i međunarodnih železničkih pravaca- kaže Zlatković.

Rezultat: ova šumadijska opština jedna je od nekoliko u Srbiji u kojoj su ugovorene strane investicije, od kojih je većina grinfild, vredne pola milijarde evra, a do sredine sledeće godine, prema Zlatkovićevim rečima, u Lapovo će se sliti oko 1,2 mlrd EUR, od čega do kraja godine, polovina te sume. Prvi čovek šumadijske opštine naglašava kako njegov i posao njegovih kolega nije uopšte bio jednostavan. Najviše su se namučili oko zakupa zemljišta za investitore, pogađajući se sa vlasnicima imanja koji su za do juče takoreći bezvredne parcele počeli da traže astronomske svote.

- Osim toga, nije donet ni zakon po kome bi opštine mogle da raspolažu svojom imovinom, pa koliko god mi u opštini bili brzi i izlazili u susret investitorima, oni čekaju suviše dugo nadozvole iz Direkcije za urbanizam- kaže Zlatković.

Vizija predsednika opštine bila je da napravi industrijski i turistički centar. Zato nije tražio trgovačke centre, razmišljajući da je bolje imati desetine manjih trgovačkih radnji koje zapošljavaju 300-400 radnika umesto jednog megamarketa koji bi ugasio manje objekte, a zaposlio dvestotinak ljudi. U opštini je svega oko 700 nezaposlenih, a na proleće sledeće godine, kaže Zlatković, neće biti nijednog nezaposlenog, pa će radnike “uvoziti” iz drugih opština.

Naš sagovornik naglašava kako su ekonomske koristi od dolaska stranihinvestitora osetili svi meštani, jer je, primera radi, vozni park u gradu povećan za 500 vozila, mnoge kuće su dovršene od prodaje zemlje investitorima, a buduće generacije će se zapošljavati u fabrikama koje se sad grade.

Uz EU fondove

Do pre dve godine, Italijani koji sad grade fabrike u Somboru, nisu znali na karti da nađu tu opštinu u Zapadnobačkom okrugu. Međutim, nakon projekta pod nazivom "Jačanje stranih direktnih investicija" koji je finansirala Evropska agencija za rekonstrukciju, investitori su počeli da dolaze. Početnih pedesetak hiljada evra, kolika je bila vrednost projekta, oplodilo se u oko 45 miliona evra kolika su dosadašnja ulaganja stranaca u Sombor. Potpisan je i protokol osaradnji sa Privrednom komorom Vičence, kojim se Italijani obavezuju da investitore upućuju na Sombor.

- Presudno je bilo to što evropski investitori vole da ulažu u projekte iz evropskih fondova. To im je garant da će njihov novac biti bezbedan- kaže Saša Bošnjak, menadžer na projektu i profesor na Ekonomskom fakultetu u Subotici. Osim projekta čiji je cilj bio da privuče investitore, Bošnjak kaže da je cela strategija u tu svrhu bila agresivna. Napravljen je višejezični sajt opštine, kao i brošure koje su se delile na sajmovima investicija u Nici i Novom Sadu, a opštinski zvaničnici su išli u Brisel da promovišu Sombor.

- U celom poslu smo dobijali brze odgovore na sve zahteve i dozvole u svim strukturama pokrajinske i republičke vlasti. Od početka je postojala saradnja, počev od Ministarstva finansija i SIEPA do pokrajinske Agencije za razvoj malih i srednjih preduzeća- kaže Bošnjak.

Njegova preporuka kolegama iz drugih opština je da apliciraju za projekte iz fondova Evropske unije koji odobravaju i do pola miliona evra ukoliko je infrastrukturnim projektima priključena i ekološka zaštita. Bošnjak kaže kako je još rano da se govori o efektima stranih ulaganja u opštinu, jer najveće investicije tek treba da se realizuju. Ipak, budžet opštine je znatno povećan. U poslednje tri godine izgrađen je distributivni elektroenergetski centar, kao i oko 100 kilometara gasne mreže. To je ubrzalo odluku stranih investitora da dođu uSombor, a "kolateralna korist" jeste bolje snabdevanje građana energijom.

Šta se može učiniti za strane investitore

Besplatno ustupanje zemljišta;
SIEPA daje subvencije za grinfild i braunfild investicije, za svako novootvoreno mesto do 2.500 evra;
Strategija privlačenja (na primer, motivacija za IT investitore u Inđiji, industrija umesto trgovačkih centara u Lapovu)
Strateški sporazumi sa gradskim ili regionalnim privrednim komorama (na primer, Sombor i Vićenca);
Konkursi za bespovratna sredstva iz NIP-a i fondova EU (Evropska agencija za rekonstrukciju, IPA fondovi);
Prezentacija opština putem višejezičnih sajtova, međunarodnih i domaćih sajmova investicija, lična korespondencija sa strancima.

Skrojeni baš po meri investitora - kako su Lapovo, Inđija i Sombor privukli najviše direktnih stranih investicija?

Rubrike za dalje čitanje