Kako unaprediti sistem upravljanja otpadom? - Gradi se 27 regionalnih centara širom Srbije

Usvajanje nove Strategije upravljanja otpadom za period 2019-2025. očekuje se krajem 2019, najkasnije početkom 2020. godine. Ministarstvo zaštite životne sredine završilo je nacrt nove Strategije koja je usklađena sa novodonetim direktivama EU, kaže za eKapiju Filip Abramović, pomoćnik ministra iz Sektora za upravljanje otpadom i otpadnim vodama.

Važećom Strategijom upravljanja otpadom planirana je mreža od 27 regionalnih centara za upravljanje otpadom sa potrebnom infrastrukturom za upravljanje otpadom (proširenje pokrivenosti sakupljanja otpada na 100% stanovništva, primarna selekcija otpada, odvojeno sakupljanje reciklabilnih komponenti i izgradnja centara za odvojeno sakupljanje reciklabilnog otpada, kompostiranje odvojenog sakupljenog biorazgradivog otpada, izgradnja sanitarnih deponija, izgradnja postrojenja za upravljanje otpadom i transfer stanica i dr.).

Odgovornost za njihovo uspostvaljanje je, u skladu sa Zakonom, na regionima odnosno jedinicama lokalnih samouprava.

- U Srbiji je do sada izgrađeno 8 regionalnih sanitarnih deponija, od toga 4 sredstvima iz EF i budžeta Ministarstva i 4 kroz program j javno-privatnog partnerstva, kao i 2 opštinske sanitarne deponije. U izgradnji su 3 regionalna centra sa sanitarnim deponijama: Subotica, Inđija-oko 65% izgrađena i Nova Varoš- izrađeno oko 20%. Potpisan je ugovor o javno-privatnom partnerstvu za izgradnju sistema upravljanja otpadom u Beogradu, a u proceduri su i još neki regioni. Urađen je veliki posao na uspostavljanju odvojenog sakupljanja u nekim lokalnim samoupravama dok je za većinu neophodno da se to što pre uspostavi kao i odabir i izgradnja reciklažnih dvorišta na opštinama - kaže Abramović.

Nova Strategija sadrži Nacionalni Plan upravljanja otpadom i to je glavna novina u odnosu na izgled i sadržinu Strategije upravljanja otpadom koju je Vlada RS usvojila 2010. godine

- Nova Nacionalna Strategija upravljanja otpadom za period 2019-2025. godine je u fazi izrade i posebno je dala akcente na unapređenje sistema upravljanja komunalnim i industrijskim otpadom, i to u delu analize novih pravaca za unapređenje ovog sistema u skladu sa zahtevima i planovima Evropske Unije i u skladu sa hijerahijom upravljanja otpadom i odabirom odgovarajućih opcija za reciklažu otpada, ali i zbrinjavanje otpada, dakle tretman na ekološki bezbedan i prihvatljiv način, a ne deponovanje - ističe Abramović.

Potpunom implementacijom Strategije, kako navodi naš sagovornik, postići će se realizacija ciljeva od značaja za sve nivoe vlasti - od lokalne samouprave do republičkog nivoa. Kao najvažnije potrebno je izdvojiti: zaštita i unapređenje životne sredine, zaštita zdravlja ljudi, dostizanje principa održivog upravljanja otpadom, promenu stava prema zaštiti životne sredine i otpadu, kao jednom od njenih segmenata, kao i povećanje nivoa javne svesti.

U sadašnjim uslovima kapaciteti za reciklažu u Republici Srbiji se povećavaju. Procenjuje se da se u Srbiji reciklira od 15% do 18% otpada. Od 2003. godine do danas, zabeležen je nagli rast preduzeća koja se bave reciklažom otpada.

- Najbolji rezultati su ostvareni u reciklaži ambalažnog otpada, preko 30% što potvrđuje da je Republika Srbija ispunila Nacionalne ciljeve za reciklažu ambalažnog otpada koji su definisani Uredbom o planu smanjenja ambalažnog otpada za period 2015-2019. godine, koja je usvojena od strane Vlade Republike Srbije, 25. decembra 2014. godine i objavljena u Službenom glasniku RS broj 144/14 - ističe Abramović i dodaje da je u pripremi nova Uredba za naredni period od 5 godina.

Kada je reč o reciklaži, Abramović kaže da su potencijali u Srbiji prepoznatljivi i veoma značajni kako u količini reciklabilnog otpada koji se stvara, tako i u infrastrukturnim kapacitetima za tretman odnosno reciklažu otpada od strane operatera koji upravljaju otpadom odnosno preduzećima koji vrše reciklažu otpada.

- Otpadni materijali koji se u našoj zemlji tretiraju radi ponovne upotrebe, a pripadaju kategoriji neopasnog otpada su papir, karton, plastika, crni metali, obojeni metali, otpadne gume, otpadno staklo, ali organski materijali, drvo, tekstil. Od opasnog otpada najviše se recikliraju otpadna ulja, otpad od električne i elektronske opreme, fluorescentne cevi koje sadrže živu, otpadni akumulatori, a nešto u manjoj meri otpadna vozila. Otpadne baterije (posebno one koje se koriste u domaćinstvima) se skoro i ne recikliraju - navodi Abramović.

Većina ovih materijala je deo regionalnog (kompost, drvo), nacionalnog (staklo) ili međunarodnog (papir, plastika, crni metali, obojeni metali i tekstili) tržišta, dok se najmanje reciklira komunalni otpad.

- U našoj zemlji se najmanje reciklira komunalni otpad, što dokazuje činjenicu da se u narednom periodu mora intezivno raditi na uspostavljanju novih regionalnih centara za upravljanja otpadom - Abramović.

U narednom periodu, Republika Srbija mora obezbediti uslove za realizaciju navedenih strateški važnih aktivnosti koje će doprineti efikasnom i efektivnom unapređenju postojećeg sistema upravljanja otpadom, a samim tim i procesa reciklaže koji ima za cilj minimizaciju otpada, ekonomsku korist i proizvodnju novih recikliranih proizvoda i očuvanje resursa.

- Jedan od osnovnih uslova je i unapređenje održivog sistema finansiranja u sektoru zaštite životne sredine i upravljanja otpadom koji će omogućiti jačanje reciklažne industrije u Republici Srbiji kao osnovnog elementa u sistemu upravljanja otpadom - smatra Abramović.

Upravljanje otpadom, a naročito sakupljanje i razvrstavanje otpada je ekološko, ali i ekonomsko pitanje u kojem leži veliki potencijal. Sve veći broj zemalja preduzima aktivnosti kako bi se ubrzala ova tranzicija, razvijaju strategije i aktivnosti "zelene ekonomije", kako bi se podstaknuo veći ekonomski rast i stvaranje radnih mesta, zaštita životne sredine i jednakost.

- Stoga, jedna od mogućih i ostvarivih opcija zelene budućnosti je koncept: "Zelena ekonomija." Za transformaciju ka zelenoj ekonomiji ključno je nekoliko sektora: poljoprivreda; šumarstvo; energetika; industrija; reciklaža; energetski efikasno građevinarstvo; saobraćaj. Zeleno zapošljavanje moglo bi da predstavlja ključnu kariku u borbi protiv siromaštva, gde se procenjuje da bi se u sektoru otpada rast poslova povećao za 10% od sadašnjeg trenda - zaključuje Abramović.