Palati Dunđerski u Zrenjaninu vraćen stari sjaj - Slede druga i treća faza radova

Konzervatorsko - restauratorski radovi na Palati Dunđerski u Zrenjanin završeni su prošlog meseca, nakon više od godinu dana.

Palata je sagrađena 1905. godine, kao poslovno-stambena zgrada u sastavu Velikobečkerečke pivare, a njen vlasnik bio je Lazar Dunđerski. Iako gotovo u potpunosti sačuvana u originalnom izgledu, palata je izgledala zapušteno.

- Poslednji put su izvedeni radovi na obnovi fasade pre oko četiri decenije. Krovni pokrivač, limarija i stolarija bili su u lošem stanju, a sa fasada je otpadao malter i gipsani ukrasi. U unutrašnjosti su vršene manje izmene, uglavnom na poslovnom prostoru u prizemlju, koji je često menjao zakupce. Hodnici, stanovi i poslovni prostor na spratu su takođe u zapuštenom stanju - napisali su za sajt Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin Spomenka Urošević i Bojan Kojičić.

Na proleće 2018. godine vlasnici palate započeli su obnovu pod stručnim nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin. Restaurirane su fasade i stolarija prema pešačkom mostu i prema Begeju, a postavljen je novi krovni pokrivač i limarija, odnosno oluci i opšivka. Na ugaonom kubetu je ponovo postavljen vršak.

- Prvo je obijena fasadna obloga, a potom izvedeno novo malterisanje sa obnovom ukrasa malterske i gipsane plastike. Delovi fasadne dekoracije koji su vremenom nestali (okviri otvora prizemlja ka Begeju), kao i tehnike završne obrade fasadnog platna i kolorit, rekonstruisani su zahvaljujući starim fotografijama i originalnom arhitektonskom planu palate koji se čuva u Istorijskom arhivu u Zrenjaninu - navode autori.

Dodaju da je gipsana plastika bila u veoma lošem stanju zbog višedecenijskog razornog uticaja atmosferalija. Pojedinim ornamentima su nedostajali delovi, dok su drugi bili oštećeni u tolikoj meri da su izgubili prvobitnu formu i voluminoznost.



- Uzimanje kalupa sa oštećenih onamenata nije bilo moguće izvesti, već je jedino bila izvodljiva njihova rekonstrukcija na licu mesta, što nije bio lak zadatak. Zahvaljujući veštini gipsara, uspešno je (modelovan) rekonstruisan originalan izgled svakog ornamenta. Ornamenti koji su bili u boljem stanju su skinuti sa fasade da bi im se uzeo kalup, na osnovu koga su ponovo izliveni u gipsu - pišu Uroševićeva i Kojičić.

Drugi tip gipsane plastike, koja je utisnuta u malter, nalazi se na ugaonom delu palate.

Palati je vraćen i izvorni kolorit. Stolarija je restaurirana, osim jednostrukih prozora nekadašnje svečane dvorane, (u delu fasade ka Begeju), koje su zbog veoma lošeg stanja morale biti zamenjene novom, ali izvedenom po uzoru na originalne elemente.

- Izvedenim radovima je završena I faza. Druga faza predstavlja kompletnu obnovu dvorišnih fasada i dvorišnih krovnih ravni, dvorišne stolarije i limarije. Treća faza predstavlja radove na obnovi enterijera. Postoji mogućnost da palata uskoro dobije i novog vlasnika, čime će se možda menjati i njena namena, a od nje najviše zavisi održivost ovog spomenika kulture - zaključuju autori.

Investitor radova bili su Radovan Turinski, Milan Stajić, Slavko Vukov, Slaviša Aćin, Velimir Cvetkov i dr. (Poljoprivredna zadruga Zrenjanin), a izvođač radova Grand profil iz Novog Sada. Projektant je ARS Forma iz Zrenjanin (arh. Aleksandar Rackov).