Crna Gora na mapi vinskih regiona sveta - U svom ukrštanju sa drugim sortama, Kratošija iznedrila crnogorski sortiment vinove loze

Da je Crna Gora jedan od centara biljnog diverziteta u Evropi, znalo se kroz poslednju reliktnu džunglu u Evropi, postojanje velikog broja endemskih biljaka ali se nije znalo da crnogorsko vinogorje ima genetske karakteristike slične tradicionalnim vinskim regionima kao što je Bordo i Burgundija u Francuskoj ili La Rioja u Španiji.

Do sada najveća genomska studija u Crnoj Gori fokusirana na genetski diverzitet vinove loze pokazuje da crnogrsko vinogorje stoji rame uz rame sa ovim svetski poznatim vinskim regionima.

Studija objavljena u prestižnom časopisu "Nature Scientifc Reports" od strane crnogorskog, kanadskog i španskog multidisciplinarnog tima uzorkovala je i genotipizirala više od 500 starih loza, starijih od 100 i više godina širom Crne Gore utvrđujući njihov genotip i međusobnu genetsku povezanost.

Ova studija je otkrila neočekivan diverzitet genotipova vinove loze sa 51 otkrivenim nepoznatim genotipom za nauku, predstavljajući nove sorte vinove loze. Međutim najznačajnije otkriće predstavlja otkrivanje njihove genetske povezanosti i otkrivanje pedigrea crnogorske vinove loze.

Ova studija pokazuje da se vinova loza ovdje gajila vekovima i sa specifičnom genetskom strukturom za ovo vinogorje.

Naime, sorta Kratošija je centralna sorta koja je iznedrila u svom ukrštanju sa drugim sortama crnogorski sortiment vinove loze. Kratošija predstavlja majku ili oca za 12 vinskih sorti vinove loze i najčešća je bila sorta uzorkovana u starim vinogradima.

Sa svojim diverzitetom i biotipovima kao i istorijskim podacima iz Budvanskog Ustava iz 1427. godine koji opisuju gajenje Kratošije u srednjem vijeku, ovo istraživanje pokazuje da je Kratošija vekovima centralna sorta gajena u Crnoj Gori.

Među mnogim potomcima ove sorte je i kruna crnogorske vinske proizvodnje, Vranac, gde je Kratošija otac ove sorte a majka je jedna sorta u nestajanju, zvana Duljenga pronađena sam na jednom lokalitetu u Crmnici. Takođe osnova stonih sorti vinove loze je Rozaklija koja je dala 14 različitih sorti među njima i lozu iz manastira Sveti Vasilije Ostroški koja prema pisanim podacima potiče iz 1672. godine. Ova loza, po predanju iznikla iz semena ima i svoju naučnu potvrdu za ovu priču. Naime "otac" ove sorte je Velja Pergola koja je nađena odmah ispod manastira sugerišući poreklo iz semena kao rezultat ukrštanja.

Ovo istraživanje ima ogroman internacionalni značaj gdje se Crna Gora stavlja u centar diverziteta i porekla Kratošije. Stoga je moguće da su poznata američka sorta Zinfander i italijanski primitivo upravo preneseni sa ovih područja. To je upravo zadatak ovog naučnog konzorcijuma da metodama sekvenciranja celog genoma pokaže pravo poreklo Zinfandela.

Ova studija takođe otkriva rad crnogorskih vinogradara kroz vekove i korake sekundarnog "pripitomljavanja" vinove loze ukrštajuci je sa divljom vinovom lozom. Ova praksa je davno nestala iz Evrope i na ovaj način su se u davninama stvorile mnoge poznate sorte vinove loze uključujuci Cabernet Franc.

Ova sveobuhvatna studija bazirana na genomskim tehnologijama stvara potencijal za razvoj autohtonog vinarstva u Crnoj Gori i postavlje temelje za razvoj ove grane za sledeća stoleća. Mnogo posla međutim preostaje. Sve ove sorte prvo su spasene od nestajanja i sada se umnožavaju u rasadniku Plantaža.

Sledeći korak je njihovo ispitivanje i mikrovinifikacija da se utvrdi koje sorte mogu biti kandidati za pravljene vrhunskih vina. Takođe ovo je samo prvi korak u studijama vinarstva u ovom području. Sledi rad na ispitivanju lokalnih kvasaca važnih za fermentaciju vina, razvoj gastronomije i parenje vina i hrane koja će plasirati vina na višem nivou i proširiti turističku ponudu i služiti kao baza enološkog i gastronomskog turizma koji nema sezonu.