Zlakusko lončarstvo upisano na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa

Uneskov Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog nasleđa doneo je 16. decembra 2020. godine, na svom 15. redovnom zasedanju, Odluku o upisu zlakuskog lončarstva na Uneskovu Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva. Zlakusko lončarstvo je četvrti element nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije koji je upisan na Reprezentativnu listu, a prvi iz domena zanatskih znanja i veština.

Nominacijski dosije kojim je zlakusko lončarstvo predloženo za upis u ciklusu 2019-2020. godine, pripremio je Centar za nematerijalno kulturno nasleđe pri Etnografskom muzeju u Beogradu, na osnovu odluke Nacionalnog komiteta za nematerijalno kulturno nasleđe i Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije.

Nominacija je pripremljena u saradnji sa predlagačima elementa Muzejom na otvorenom "Staro selo" Sirogojno i Udruženjem lončara Zlakusa i uz podršku lokalne samouprave, institucija kulture i obrazovnih institucija uključenih u očuvanje tradicionalne veštine izrade kermičkih posuda na ručnom kolu ("vitlu").

U Odluci se podseća da se izrada zlakuske lončarije odnosi na znanja i veštine u vezi sa izradom posuda za termičku obradu hrane, koje se koriste u domaćinstvima i restoranima širom Srbije, a izrađene su od gline i kalcita čija su nalazišta u neposrednoj blizini sela Zlakusa, u zapadnoj Srbiji. Znanja i veštine izrade se uglavnom prenose unutar zajednice, najčešće u okviru samih porodica, neposrednim učešćem i radom sa iskusnim zanatlijama i predstavljaju važan izraz identiteta njegovih nosilaca.

Na Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva Republika Srbija je upisala običaj proslavljanja porodične slave 2014. godine, tradicionalnu narodnu igru kolo, element iz domena izvođačkih praksi, 2017. i pevanje uz gusle, deo tradicionalnog usmenog stvaralaštva, 2018. godine.