Montenegro Airlines ugašen bez prethodne analize

Analiza za gašenje Montenegro Airlinesa (MA), kojom bi se utvrdila opravdanost tog poteza, nije postojala, potvrdili su Pobjedi izvori iz bivše vlade Zdravka Krivokapića.

Flota nekadašnjeg nacionalnog avio-prevoznika prizemljena je 26. decembra 2020, što je bila jedna od prvih krupnih odluka Krivokapićeve vlade. Tadašnji ministar kapitalnih investicija Mladen Bojanić tvrdio je da se MA mora ugasiti, jer ne mogu na zakonit način pomoći opstanak avio-kompanije, koja je u dugovima. On nikada javnosti nije predstavio analizu o likvidaciji MA.

Ta odluka je, prema riječima izvora Pobjede, donijeta bez analize, jer nije bilo vremena da se ona uradi.

- Rukovodstvo MA nam je tražilo sedam miliona eura kako bi zatvorili finansijske obaveze do 1. januara, dok im je do kraja januara 2020. trebalo više od 15 miliona, samo za plate, zakup aviona i ostale redovne obaveze. Prijetila im je zapljena aviona na evropskim aerodromima zbog neplaćanja obaveza. Kako nas je prethodno Agencija za zaštitu konkurencije obavijestila da se MA ne može dati nikakav novac, jer bi ta državna pomoć bila nezakonita, nijesmo imali kud. Jedini izlaz je bilo osnivanje nove avio-kompanije i to se znalo i bez analiza - kažu izvori Pobjede iz tadašnje vlade.

O gašenju MA, nakon 26 godina postojanja, javnost je obaviještena 24. decembra 2020. na pres konferenciji Bojanića i ministara finansija i ekonomskog razvoja Milojka Spajića i Jakova Milatovića. Tada je najavljeno da će Vlada osnovati novu avio-kompaniju, koja će, kako je neutemeljeno tvrdio Spajić, koštati državu nula eura. ToMontenegro osnovan je 8. februara prošle godine, a prvi let imao je 10. juna.

Da je Krivokapićeva vlada uradila analizu o gašenju bivšeg crnogorskog avio-prevoznika, izbjegla bi se loša tranzicija sa stare na novu kompaniju, koja i danas ima posljedice po poslovanje ToMontenegra. MA bio je jedan od oslonaca turističke privrede.

Godišnje je prevozio 650.000 putnika, imao operativnu flotu, kvalifikovano osoblje, brojne ugovore, prava i slotove, što je trajno izgubljeno nesmotrenom odlukom o gašenju, a kasnije odlaskom kompanije u stečaj. Do prvog leta ToMontenegra, pola godine nakon prizemljenja flote MA, crnogorsko tržište preuzele su inostrane avio-kompanije, dok je Air Serbia ostvarila monopol na liniji Podgorica - Beograd i do danas prevozi najveći broj putnika.

To Montenegro još nema IATA kod, zbog čega ne može da koristi svjetski priznatu Amadeus platformu za prodaju karata. Kompanija nema code share ugovore, raspolaže sa svega dva aviona i saobraća na znatno manje linija od MA.

Izvori Pobjede navode da se Krivokapićeva vlada vodila pismom koji je evropski komesar Oliver Varhelj poslao prethodnom premijeru Dušku Markoviću, a u kojem ga je upozorio da je svako dalje davanje državne pomoći MA nezakonito i smetnja na putu na EU. MA je prvu državnu pomoć primio 2012. godine, zbog čega do 2022. nije imao pravo na dodatno finansiranje iz državne kase.

Markovićeva vlada je, međutim, 2019. donijela lex specijalis na osnovu kojeg je avio-kompaniji namjeravala da isplati 155 mil EUR za pokrivanje dugova. Agencija za zaštitu konkurencije zabranila je 3. septembra 2020. dalju pomoć MA po osnovu tog zakona. Samo par sedmica kasnije su, zbog krize u civilnom avio-saobraćaju izazvane pandemijom korona virusa, sve vlade kako u EU, tako u cijelom svijetu počele pomagati svoje nacionalne avio-kompanije milijardama eura.