Luka Virpazar i dalje samo na papiru

Ministarstvo saobraćaja i pomorstva za sada nema precizne rokove kada će početi gradnja Luke Virpazar, a 2,5 mil EUR koji su dobijeni kroz prekogranični projekat "ALMONIT MTC" za tu namjenu nije potrošen jer nije bilo zakonskih preduslova za izvođenje radova. Da ne bi propao, novac je usmjeren (refundiran) za projekat izgradnje graničnog prelaza Ckla-Zogaj između Crne Gore i Albanije, i za rekonstrukciju puta Dinoša-Cijevna zatrijebačka.

To je zvanično rečeno "Vijestima" u Ministarstvu saobraćaja i pomorstva kojim rukovodi ministar Filip Radulović.

Projekat "ALMONIT MTC" sprovodile su Crna Gora, Albanija i Italija i njegov glavni cilj je bio poboljšanje povezanosti između zemalja regiona kroz razvoj multimodalnog saobraćaja i uspostavljanje unutrašnjih plovnih puteva i pomorskih linija. U okviru projekta, za izgradnju Luke Virpazar (I faza) odobreno je 2,5 mil EUR, dok je Vlada obezbijedila dodatnih 1,5 miliona. Prekogranični projekat počeo je u maju 2019. i plan je bio da se završi u decembru 2022. godine, dok je planirani rok za izgradnju luke osam mjeseca od uvođenja izvođača u posao. Projekat je produžen do kraja prošle godine.

- Ministarstvo kapitalnih investicija (MKI) je bilo jedan od partnera na projetku "ALMONIT MTC", koji je finansiran u okviru IPA Interreg programa Italija-Albanija-Crna Gora. Planirane aktivnosti MKI su se odnosile na pripremu projektne dokumentacije i izgradnju I faze Luke Virpazar. Primjena projekta "ALMONIT MTC" je započela u maju 2019. godine i trajala je do kraja 2023. godine. U okviru ovog projekta, MKI je odobrena finansijska podrška u iznosu od 2,44 mil EUR. Usljed okolnosti koje su identifikovane prilikom sprovođenja projekta, utvrđeno je da ne postoje neophodni zakonski preduslovi za izvođenje radova vezanih za Luku Virpazar, koji su, prije svega, vezani za zaštićeno područje Skadarskog jezera i položaj regionalnih vodovodnih cijevi koje se nalaze na tom području - pojašnjeno je iz Ministarstva saobraćaja, dodajući da je to dovelo do razmatranja opcija da se novac iskoristi za drugu namjenu.

Kako se navodi, u skladu sa programskim procedurama, na osnovu inicijative i konsultacija sa programskim tijelima, zatražena je veća modifikacija projektnih aktivnosti i budžeta od Zajedničkog sekretarijata u Bariju, tijela koje je odgovorno za upravljanje projektima finansiranim u okviru IPA Interreg programa Italija-Albanija-Crna Gora.

- U skladu sa procedurama tog programa, razmotreno je preduzimanje neophodnih aktivnosti vezanih za smanjenje rizika od gubitka novca. S tim u vezi dogovoreno je da se, kroz izmjene projekta, za finansiranje kandiduju određene aktivnosti koje su tokom perioda sprovođenja projekta uspješno realizovane iz državnog budžeta, a koje se mogu povezati sa ciljevima projekta "ALMONIT MTC". Kroz tu izmjenu, novac koji je potrošen iz budžeta Crne Gore za izgradnu puta Ckla-Zogaj, s ciljem unapređenja povezanosti Albanije i Crne Gore je prijavljen za refundaciju iz sredstava "ALMONIT MTC" projekta. Dodatno, za refundaciju je predložen i projekat rekonstrukcije puta Dinoša-Cijevna zatrijebačka. Postupke javnih nabavki su sporovodile Uprava za kapitalne projekte i Uprava za saobraćaj, koristeći pravila nacionalnog zakonodavstva. Upravljačko tijelo i Zajednički sekretarijat iz Barija su navedene predloge ocijenili opravdanim i potvrdili usklađenost sprovedenih radova sa ciljevima porjekta ALMONIT MTC - objašenjeno je iz Ministarstva saobraćaja.

Iz tog resora su kazali da se nakon sprovođenja svih procedura odobrenja troškova od strane programskih tijela očekuje refundacija novca u državni budžet, u znatno većem iznosu od onog koji je prvobitno bio planiran budžetom projekta.

U junu 2018. godine u Skadru je potpisan Sporazum između Vlade Crne Gore i Savjeta ministara Republike Albanije, o otvaranju zajedničkog graničnog prelaza Ckla (Crna Gora) - Zogaj (Republika Albanija), za međunarodni drumski i jezerski putnički saobraćaj.

- Izgradnjom Luke Virpazar kao luke otvorene za unutrašnji saobraćaj, preko zajedničkog graničnog prelaza Ckla, uspostavio bi se međunarodni jezerski saobraćaj sa Albanijom. Luka Virpazar je kroz projekat "ALMONIT" prvenstveno bila planirana da bude luka namijenjena saobraćaju čamaca i brodova za prevoz putnika, čime bi se stvorili adekvatni uslovi za siguran ukrcaj i iskrcaj turista u Virpazaru i putnika koji će preko zajedničkog graničnog prelaza Ckla putovati i vraćati se iz Republike Albanije - rekli su u Ministarstvu saobraćaja.

U cilju realizovanje ove aktivnosti nacrtom Zakona o unutrašnjoj plovidbi koji je pripremilo Ministarstvo saobraćaja (Direktorat za pomorski saobraćaj uz ekspertsku pomoć preko IPA Projekta) definisan je zajednički granični prelaz Ckla - Zogaj, a izgradnjom luke/pristaništa u Virpazaru, kako navode, stvorili bi se uslovi za siguran boravak plovila, kao i ukrcaj i iskrcaj putnika.

Jasno definisanje plovidbenog puta (plovnog koridora) za međunarodni jezerski saobraćaj na Skadarskom jezeru između zajedničkog graničnog prelaza Ckla i Luke Virpazar je predviđeno Nacrtom zakona o unutrašnjoj plovidbi.

- Izgradnja zajedničkog graničnog prelaza Ckla - Zogaj predstavljena je kao značajna aktivnosti na prvom sastanku Radnog tima za koordinaciju aktivnosti u okviru Berlinskog procesa, a realizacijom ove aktivnosti svakako bi imperativ bio i izgradnja luke/pristaništa Virpazar - kazali su u ovom resoru, dodajući da za sada nemaju precizne rokove o gradnji Luke Virpazar i da će se postojeća dokumentacija pribavljena tokom trajanja projekta svakako koristiti.

Bivša administracija Ministarstva kapitalnih investicija krajem novembra 2022. godine je objavila tender za gradnju luke, da bi ga u martu 2023. godine poništila, jer, kako su ranije objasnili iz ministarstva, niti jedna od dvije ponude putem javnog poziva nije bila finansijski isplativa po državu. Na tender se javile firma iz Crne Gore i konzorcijum kompanija iz Italije i Albanije.

Glavni projekat Luke Virpazar sastoji se od četiri cjeline: struktura luke, potporni zidovi i uređenje, čelični most za instalacije i arhitektonski objekat (turistički i tehnički objekat).

Ekolozi su ranije kritikovali projekat ukazavši da Elaborat procjene uticaja na životnu sredinu ima skoro osamdeset primjedbi i ne može dobiti zeleno svjetlo dok se one ne otklone. Pozivali su i Delegaciju EK u Crnoj Gori da se obustavi njegova gradnja jer će se ugroziti priroda i prekršiti preporuke međunarodnih konvencija (Bernska i Ramsarska najmanje) i evropskih direktiva o zaštiti prirode.