Sisak na mapi proizvođača litijum-jonskih baterija?

(Foto: Pixabay / kaboompics)

Nakon što je prije petnaestak godina u napuštenim halama ugašene sisačke željezare otvorio prve pogone kompanije za proizvodnju keramičkih komponenti za izradu mikročipova Applied Ceramics, koja je, zapravo, podružnica njegove kompanije pokrenute devedesetih godina u kalifornijskom Fremontu, naširoko poznatoj Silicijumskoj dolini, hrvatsko-američki preduzetnik Mat Darko Sertić nastavio je s ulaganjima u uzbudljive projekte u rodnom Sisku.

Pokrenuo je Kul in, kulinarski institut za učenje vještina kuvanja i menadžmenta i inicirao Pisak – preduzetnički inkubator. Zatim, 2018. godine startuje preduzeće Sunceco koje se bavi proizvodnjom solarnih fotonaponskih modula, baterijskih rezervoara, opreme za solarne elektrane, solarne LED rasvjete i punjača za električna vozila. Podršku im pruža Sunceco Inc, takođe Sertićevo američko preduzeće.

Internacionalizacija poslovanja

Sisačka kompanija je dio Sunceco grupacije, prisutne na evropskom, američkom i azijskom tržištu. Izašli su i na tržište Bliskog istoka, pa je pred njima otvaranje regionalne kancelarije u Ujedinjenim Arapskim Emiratima sa planovima za dalje širenje u zemlje MENA regije (Bliski istok i severna Afrika).

Upravo za takve aktivnosti sisačka kompanija je aplicirala i realizovala projekt – Internacionalizacija poslovanja – Prozor u svet – koji je sufinansirala Evropska unija iz Evropskog fonda za regionalni razvoj, u okviru Operativnog programa Konkurentnost i kohezija.

Tržište Bliskog istoka

Cilj projekta bio je promovisanje naprednih tehnologija u korišćenju obnovljivih izvora energije na svetskim specijalizovanim sajmovima. Ukupno je bio vrijedan više od milion kuna, od čega je više od 700.000 kuna iznosila evropska podrška. Iako je pandemijska kriza značajno poremetila sajamsku industriju, u Suncecu su uspjeli da odrade sajmove u Americi, na Bliskom istoku i u Nemačkoj, gde su ostvarili kontakte za nove poslovne akvizicije.

- Bliski istok, cijela MENA regija, konkretno, Ujedinjeni Arapski Emirati, za nas predstavljaju zanimljivo tržište, tako da planiramo otvaranje kancelarije u Dubaiju. Zanimljivo je da zemlje koje prednjače u naftnoj industriji i imaju jeftine energente, prednjače i u proizvodnji i promociji zelene energije, odnosno solarnih elektrana. One imaju budžete i tamo se događaju dobre poslovne priče – ističu u Suncecu.

Agrosolarne elektrane

Ipak, kompanija je jedan od najvećih poslova ugovorila na Filipinima, gdje s tamošnjim partnerom razvija projekt agrosolarne elektrane od 190 MW koji uključuje i skladištenje energije u 56 velikih 2,76 MWh baterija. Cijeli projekat vrijedi oko 285 mil USD i trebalo bi da bude završen do kraja 2023. godine.

- Ova agrosolarna elektrana prvi je takav projekt na Filipinima a specifičnost ove sinergije solara i poljoprivrede leži u tome da se na istoj čestici zemlje proizvode i struja i poljoprivredni proizvodi. U ovom konkretnom slučaju, bifacijalni fotonaponski moduli biće postavljeni na visini od 2,2 metra, dok će ispod njih rasti pirinač, đumbir i zeleni čaj – kaže direktor Sunceca Zdravko Krmek.

Svi njihovi proizvodi se, kako napominje direktor, razvijaju u Fremontu, gdje se i testiraju, a nakon toga ulaze u fazu masovne proizvodnje. U Sisku na njima radi dvadesetak ljudi, odnosno oko 200 ukupno u Sertićevoj grupaciji, na prostoru bivše željezare. Svake godine rastu na prihodovnoj strani, a više od 90% proizvoda se izvozi.

- Za jednog klijenta smo imali veliku isporuku u Dubai, ove godine smo nastavili saradnju, radi se o fotonaponskim modulima i baterijskim skladištima energije. Tamo nastoje da najveći dio energije proizvedu iz sunca, skladište je u baterije i njima balansiraju pikove u mreži, odnosno amortizuju udare potrošnje na mrežu u kraćim vremenskim intervalima, što su u velikoj mjeri već i postigli - kaže direktor Zdravko Krmek.

Proizvodnja litijum–jonskih baterija

Ipak, najuzbudljiviji projekt u Sisku tek treba da se realizuje – fabrika za industrijsku proizvodnju litijum-jonskih baterija za električna vozila i baterijske rezervoare energije kapaciteta 2 GWh godišnje. U ovom trenutku se baterijski ćelije ne proizvode u Evropi, već se svi uvoze iz Amerike, Dalekog istoka, odnosno Japana. Od ovog segmenta proizvodnje zavisi razvoj cele autoindustrije.

Upravo na tim činjenicama u Sisku zasnivaju poslovne planove za širenje u ovaj segment brzorastuće industrije. Fabrika bi se gradila tik do postojećih pogona na 56.000 kvadrata, hale bi zauzele oko pola tog zemljišta, zaposlilo bi se oko 320 ljudi, a investicija je teška 220 mil EUR. Brojke su vrtoglave, međutim, ako se realizuju, one će pokriti tek 2% očekivane potrebe EU za baterijskim ćelijama. Kompanija je već aplicirala projekt EU fondovima za sufinansiranje.

Uloga baterija u zelenoj tranziciji

- Baterije imaju glavnu ulogu u evropskoj tranziciji prema CO2 neutralnoj ekonomiji i predstavljaju središte ambiciozne industrijske strategije. Održiva i konkurentna baterijska industrija zahtijeva podsticaj jačanja kroz nekoliko inicijativa, kako se ne bi propustio očekivani veliki rast potražnje na tržištu. Organizovanim pristupom sirovinama po prihvatljivoj cijeni i podsticajem rasta proizvodnje baterijskih ćelija, Evropa bi trebalo da postane globalni lider u održivoj baterijskoj tehnologiji.

Procjenjuje se da bi se investicijama vezanim za industrijske baterije do kraja 2030. godine zadovoljilo 90% potražnje EU-a za baterijama. U državama članicama gradi se 20 giga-fabrika, kapaciteta 2-32 GWh a evropska industrija će morati da pronađe ili prekvalifikuje 800.000 radnika za rad u industriji baterija, kaže direktor Zdravko Krmek, dodajući da su u dosta dobroj poziciji na tržištu – sirovine lako mogu da nabave na tržištu u okruženju a ono najbitnije, tehnologiju, ima Sunceco Inc. u Kaliforniji.

Jačanje energetske berze

Na kartu evropske industrije baterija trebao da bi da se upiše i Sisak. Planirana fabrika za industrijsku proizvodnju litijum-jonskih baterijskih ćelija za električna vozila i baterijske rezervoare energije, kapaciteta 2 GWh godišnje, podstakla bi razvoj privrede na lokalnom nivou i, istovremeno, doprinijela jačanju evropske energetske baze, smatraju u Suncecu.

- Nove tehnologije podrazumijevaju povećanje kapaciteta za istraživanje i inovacije, kao i razvoj kvalifikovane radne snage u svim dijelovima baterijskog vrijednosnog lanca. U tom smislu, očekuju se i dodatna evropska sredstva za sprovođenje većeg broja specijalističkih programa edukacije, kao i za razvojno-istraživački centar u Sisku - napominje direktor Krmek.