U vinogradima širom Srbije otkriveno 11 novih autohtonih sorti vinove loze

Riječ je, najvjerovatnije, o starim autohtonim sortama, pokazuju rezultati projekta "Valorizacija genetskih resursa vinove loze u Srbiji: genomski pristup za vinogradarstvo 21. vijeka", koji finansira Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva.

Kako bi sačuvali srpske čokote, od kojih su neki stari i sto godina, projekat je počela grupa naučnika sa Univerziteta u Beogradu i Novom Sadu.

Prema rečima Željka Tomanovića, profesora Biološkog fakulteta i dopisnog člana SANU, uzeta su 163 uzorka iz najznačajnijih vinograda u Srbiji - Župa, Toplica, Negotinska Krajina, Šumadija i Vojvodina, i to uglavnom iz starih zasada.

- Cilj istraživanja je bio da se primjenom najsavremenijih genomskih tehnologija detektuju, eventualno, do sada nepoznati genotipovi, odnosno sorte, utvrdi njihovo porijeklo i dalje valorizuju na rastućem vinskom tržištu. Takođe, radili smo na utvrđivanju pedigrea naših poznatih autohtonih sorti, kao što su prokupac, crna tamjanika, bagrina i začinak. Ova istraživanja će značajno doprinijeti i boljem poznavanju duge i bogate istorije srpskog vinogradarstva - kaže Tomanović.

Profesor Ljubiša Stanisavljević, dekan Biološkog fakulteta, ističe da je ovaj projekat samo mali primer značaja savremenih molekularno-bioloških metoda u rastućoj bioekonomiji zasnovanoj na znanju. On podseća da su profesori sa ovog fakulteta nedavno imali istraživanje i veoma značajna otkrića o našem i poreklu drugih naroda na Balkanu.

- Primenom SSR i SNP markera identifikovano je 60 genetičkih profila, odnosno 49 različitih sorti, većinom autohtonih za Srbiju i ostale balkanske zemlje - navodi koordinator projekta prof. dr Miodrag Grbić, gostujući profesor Biološkog fakulteta i profesor na Univerzitetu Zapadni Ontario u Kanadi.

- Najznačajniji rezultat je da je otkriveno 11 do sada nepoznatih, najvjerovatnije starih autohtonih sorti u istraživanim vinogorjima, koje su uglavnom na ivici nestanka. Takođe, nađeni su roditelji nekih autohtonih, kao i sorti sa šireg područja Balkana, kao što su, na primjer, kevedinka i žilavka.

On ističe da ovo istraživanje predstavlja samo vrh ledenog brijega onoga što se krije u vinogorjima Srbije. Nedostaju uzorci iz djelova juga Srbije i Kosova i Metohije, gdje je bio centar naše srednjovjekovne države. Grbić očekuje da se sledeća faza ovog istraživanja nastavi sa još većim entuzijazmom s obzirom na odlične rezultate ove pilot studije.

Kako otkriva Miroslav Nikolić, pomoćnik direktora za nauku Instituta za multidisciplinarne studije Univerziteta u Beogradu, analizom uzoraka iz starih vinograda u Negotinskoj krajini otkriven je jedan nepoznat genotip, po svojstvima sličan staroj sorti bagrina.

- U Šumadiji, u prekalemljenom vinogradu čija se starost procjenjuje na oko 150 godina, pronađena su tri nepoznata genotipa, koji podsjećaju na stare sorte drenak i plovdina, koju u tom kraju zovu lisičina - objašnjava Nikolić.

Takođe, u okolini manastira Rača, kraj Bajine Bašte, nađena je zadivljala vinova loza, koja po debljini stabla može biti veoma stara, a čija se sekvenca, takođe, ne nalazi u bazama podataka.

- U vinogradu porodice Radomira Rajkovića, starom oko 90 godina na lokaciji Sredoman, pronađeno je nekoliko čokota sa nježno roze bobicama po kojima je i sorta dobila ime od lokalnog stanovništva drenak nježno roze. Interesantno je da genetička analiza pokazuje potpunu podudarnost sa čokotom nađenim u Šumadiji. Drugi nepoznati genotip je otkriven u Bratićima, u vinogradu porodice Ivanović, starom 75 godina. Po svijetloj boji bobice sorta je dobila naziv bjelina - kaže prof. dr Slavica Todić, sa Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu.