Koliko najstarijih građana ide na posao

Ima više od 70 godina i svakog jutra, pre 5.30 je na svom radnom mestu. U jednoj beogradskoj pekari radi već nekoliko godina, iako je u penziji. Ne žali se, kaže da joj joj je penzija mala i da ne zna kako bi sastavila kraj s krajem da nema posao. To je samo jedna od priča najstarijih sugrađana koji su u penziji, ali rade.

Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju dozvoljava radno angažovanje penzionerima i nakon penzionisanja. U Srbiji to pravo koristi, prema procenama, oko 50.000 penzionera. Uglavnom se radi o stručnjacima sa posebnim znanjima, majstorima svih profila i jednostavnijim poslovima, kao što je obezbeđenje objekata.

Kako objašnjavaju u Asocijaciji slobodnih i nezavisnih sindikata, poslodavac koji radno angažuje penzionera uplaćuje za penzionere u radnom odnosu doprinos za penziono i zdravstveno osiguranje iz i na zaradu – ukupno 34,30% i porez na dohodak građana iz zarade od 10% uz umanjenje osnovice za 25.000 dinara.

Za penzionere koji rade po ugovoru o delu, poslodavac uplaćuje doprinose ukupno 24 procenata pri čemu se osnovica umanjuje za 25 odsto po osnovu normiranih troškova i porez na dohodak građana od 10 procenata uz umanjenje osnovice za 25.000 dinara.

Prema važećem zakonu, sve kategorije penzionera – starosni penzioneri, korisnici porodične penzije i invalidski penzioneri mogu da budu radno angažovani, ali jedino starosni penzioneri mogu da budu zaposleni bez ikakvih ograničenja, navode u ASNS.

Ta kategorija, kako objašnjavaju, posle prestanka rada ima pravo da im se ponovo odredi penzija ako su radili namanje godinu dana. Isti je slučaj i za radno angažovanje van radnog odnosa. Izuzetak je prosveta, odnosno delatnost obrazovanja i vaspitanja u kojoj posle odlaska u penziju ne postoji mogućnost daljeg angažovanja, naveli su u Asocijaciji.

Invalidski penzioneri, po samoj definiciji invalidnosti (gubitku radne sposobnosti), kojima je pravo utvrđeno posle 10. aprila 2003. godine ne mogu biti zaposleni jer nemaju radnu sposobnost. Ali, korisnik invalidske penzije može da se radno angažuje po ugovoru o delu, međutim i pored plaćenih doprinosa za PIO, ne može da traži ponovni obračun penzije.

Porodični penzioneri ne mogu da zasnuju radni odnos, bez gubitka penzije, jer po Zakonu o PIO osiguranju, čim stekne svojstvo osiguranika obustavlja se isplata porodične penzije. Isplata penzije se obustavlja i u svim slučajevima rada van radnog odnosa (ugovor o delu i drugo). Jedini izuzetak je kada su angažovani van radnog odnosa, a iznos ugovorene mesečne naknade je manji od najniže osnovice osiguranika u osiguranju zaposlenih u vreme uplate doprinosa.

Kako su kazali u ASNS, samo penzioner koji je ostvario pravo na starosnu penziju, po prestanku radnog angažovanja, ima pravo na ponovno utvrđivanje penzije koja se utvrđuje na osnovu novog ličnog koeficijenta osiguranika. Ukoliko se utvrdi konačni iznos penzije manji od iznosa koji penzioner prima, ima pravo da zadrži postojeći iznos.

Prema podacima iz decembra prošle godine, prosečna penzija iznosila je 39.874 dinara (340 EUR), dok je iznos minimalne penzije, prema istraživanju objavljenom u decembru 2023. bio je 20.631 dinar (176 EUR).